Waterkwaliteit in functie van onze regenbogen
Door Erik Lievens clubblad december 2000
Het houden van regenbogen in gevangenschap is gemakkelijk, op voorwaarde dat wij voldoen aan de algemene eisen van de aquariumliefhebberij. Zonder blozen durf ik stellen dat zelfs mensen die nog nooit een aquarium van dichtbij hebben gezien, ook kunnen starten met deze prachtige vissen van het Australische continent. Zijn zijn ook gemakkelijk na te kweken (de ene soort al wat beter dan de andere) en hebben een groot weerstandsvermogen omdat ze zich goed kunnen aanpassen aan wisselende leefomstandigheden.
Ze hebben prachtige kleuren, te vergelijken met de kleuren van de regenboog. Zij zijn zeer vredelievend ten opzichte van hun medebewoners en laten uw planten met rust. Ook gaan ze niet woelen in uw bodem. Regenboogvissen hebben, afhankelijk van de soort, verschillende afmetingen zodat wij in functie van de grootte van het aquarium, een keuze moeten maken. Het zijn levende wezens en hebben recht op een behuizing die past voor hun soort, zoals een zuiver milieu waarin ze moeten zwemmen: weinig of liefst geen nitriet, lage nitraatwaarden en een stressvrije omgeving. Pas dan, zal u kunnen genieten van de prachtige kleuren en gedragspatronen van uw vissen. Een goede waterhuishouding is van zeer groot belang voor het groei- en leefproces van onze troeteldieren. Het zoetwatermilieu van Australië of Guinea bestaat hoofdzakelijk uit zacht water, maar de PH-waarde en helderheid hangen af van de bodem en sedimenten der rivieren. Het imiteren van het natuurlijk milieu waarin de vissen leven is ideaal maar niet te verwezenlijken: hoe groot ons aquarium ook moge zijn. Dit kan zelfs leiden tot nog grotere problemen, eerder dan ze op te lossen. De meeste aquarianen hebben de gewoonte hun aquarium op te vullen met het water dat uit onze kraan komt. Als men weet wat men zoal moet toevoegen aan ons water om aan de norm van drinkbaarheid te voldoen, dan moeten wij ons wel gaan afvragen of de chemische stoffen die men hiervoor gebruikt wel altijd goed zijn voor het watermilieu van ons aquarium. Nu zal u misschien zeggen, als het drinkbaar is voor de mens, zal het zeker goed zijn voor het houden van aquariumvissen. Dat is inderdaad zo, op één voorwaarde: dat de hoofdparameters: pH, GH, KH en NO2 nog altijd binnen het bereik liggen van wat onze vissen kunnen verdragen. Over het algemeen wordt in het water dat ons geleverd wordt door de verschillende watermaatschappijen chloor toegevoegd om het te zuiveren van schadelijke stoffen en het bacteriënbestand onder controle te houden. Vissen houden niet van chloor in het water, waardoor het aangewezen is om het te verwijderen. Deze toevoeging van waterverbeteraars kan uw aquarium uit evenwicht brengen, wat sterfte onder onze vissen kan veroorzaken, terwijl deze zelfde toevoeging in een ander aquarium onschadelijk is. Alles hangt af van de grootte van uw aquarium, het onderhoud, de vispopulatie, beplanting en bodem. Kortom, er zijn zoveel factoren die op chloor moeten inspelen. Dat is juist het boeiende aan onze hobby: een soort evenwicht zoeken tussen al deze elementen. Daarom is het van groot belang regelmatig ons water te testen als wij veel additieven toevoegen. Het zal ons toelaten problemen te vinden en op te lossen.
Een week van permanente doorluchting, zal ons leidingwater ontchloren.
Er zijn gemeenten en/of steden die het chloor vervangen hebben door chlooramine. Chlooramine (NH2CL) is een stof die gevormd wordt door het mengen van ammoniak en chloor in water. Chloor werkt goed desinfecterend maar er wordt aangenomen dat het een bijdrage levert voor de vorming van kanker door de aanwezigheid van trichloormethaan. Hogere waarden van chlooramine hebben dezelfde uitwerking als lagere dosissen chloor. Chlooramine is heel stabiel en kan niet gemakkelijk opgelost worden, zelfs bij een grote doorluchting. De gewone ontchloorders zoals natriumthiosulfaat of filteren over kool zullen het chloor uit het water halen maar niet de ammoniak. De resterende ammoniak zal opgenomen worden door de planten, door nitrificerende bacteriën en ammonium-neutralisatoren zoals Zeoliet.
Het ontchloren van water strekt nog altijd tot aanbeveling. Chlooramine is zeer giftig en kan de dood van uw regenbogen veroorzaken.
Dit hangt af van uw vispopulatie, de organische waarden, de watertemperatuur en nog andere parameters. De meeste regenboogvissen zullen een stressgedrag vertonen bij waarden die hoger liggen dan 0,01 mg/l. Zo is de Melanotaenia trifasciata "Goyder river" bijzonder gevoelig voor chlooramine en zal sterven bij de minste aanwezigheid van dit product in het water.
Het is niet uitzonderlijk dat de watermaatschappijen soms meer chlooramines moeten toevoegen dan normaal, afhankelijk van de periode in het jaar, om te voldoen aan de normen.
Het gehele proces van onze waterhuishouding is een complex geheel, waarbij het voldoende is dat éé der parameters uit balans is, om het geheel ongeschikt te maken voor aquariumdoeleinden.
Regenboogvissen bevolken de middelste en bovenste waterlagen en hebben veel zwemruimte nodig. In een te klein aquarium zijn ze stressgevoelig. De oppervlakte van het aquarium is belangrijker dan het volume; een breedte van 45 cm is het absolute minimum. Spijtig genoeg zijn de meeste aquaria die verkocht worden in de winkel eerder dieper(=hoogte), dan breder, en zijn eigenlijk niet het ideale type voor het houden van regenboogvissen op lange termijn. De hoeveelheid vissen die we in het aquarium onderbrengen is van groot belang voor hun eigen welzijn. Teveel vis kan leiden tot groei- en gezondheidsproblemen. Is dit toch het geval dan zullen wij het zuurstofgehalte moeten verhogen en opletten dat dit niet tot te hoge ammoniak en nitraatwaarden gaat leiden. Ook is het in dit geval niet ondenkbaar dat onze pH-waarde een forse sprong naar beneden gaat maken. Als u vissen aankoopt moet u weten hoe groot zij gaan worden als ze volwassen zijn, zo komt u niet voor verassingen te staan. Sommige soorten worden robuuste kerels.
Koop niet teveel vissen ineens, kies voor een basispopulatie en vul, indien nodig, later aan tot je een juiste verhouding gevonden hebt.
Fundamenteel voor een goed gedijend aquarium is een stabiele omgeving waarin maar enkele ingrepen nodig zijn om het geheel goed te onderhouden: waterverversing, het verwijderen van overtollig voedsel, uitwerpselen en bezinksels, en het vakkundig onderhouden van de filter. Het filteren over een biologisch filtersysteem, samen met een regelmatige waterverversing, zal veel problemen voorkomen. Wanneer bacteriologisch het verontreinigde water door de filter niet volledig wordt afgebroken of het nitrificatieproces geraakt niet of onvoldoende op gang, dan moet een regelmatige waterverversing dit proces helpen oplossen. Een gedeeltelijke wekelijkse waterverversing is bevorderlijk voor de groei en de kleuren van de vissen. Een beter systeem voor het goed onderhouden van uw aquarium is in de handel niet verkrijgbaar.