Het geslacht "Acorus"
Door Alain Guillemin, clubblad april 2002
Het aanbod van aquariumplanten in vele aquariumzaken is tegenwoordig enorm. Wie echter vrij kritisch te werk gaat bij de keuze van planten, zal al gauw merken dat niet alle aangeboden planten terug te vinden zijn in de aquaristische literatuur en dus waarschijnlijk ook minder geschikt zijn voor het aquarium. Dit is spijtig genoeg ook zo.
Toch worden in vele boeken nog planten beschreven die eigenlijk minder, of zelfs helemaal niet geschikt zijn voor het aquarium. De betere literatuur wijst uiteraard op het probleem, de kwalitatief mindere boeken zwijgen in alle talen want ze worden uiteindelijk toch aangeboden bij vele handelaars. Dit geldt ook voor het geslacht "Acorus", dit behoort tot de familie Araceae of aronskelkachtigen. Twee soorten van dit geslacht treft men regelmatig aan in de winkel, met name de "Acorus calamus" en de "Acorus gramineus". Spijtig, want deze planten kunnen slechts gedurende zeer korte tijd gewennen aan een voortdurend submers bestaan. Beide planten doen het veel beter aan de rand van onze tuinvijver.
Ik wil hier nu ook weer niet alle boeken die deze plant vermelden als "verkeerd" klasseren.
De plant kan inderdaad ons aquarium sieren, zij het dan op korte termijn. Vandaar wellicht dat men deze plant niet zoveel aantreft in de huiskameraquaria. Op de tentoonstellingen wordt deze echter telkens opnieuw als blikvanger in het aquarium gebruikt. Dit lijkt mij ook de enige toepassing!
Zelfs dan is het gebruik van deze plant niet correct.
Veel beginnende aquarianen laten zich bij de keuze van de beplanting verleiden tot de aanschaf van datgene wat zij hebben gezien van een ervaren aquariaan.
De planten behorende tot de groep van "Acorus" zijn echte moerasplanten die graag met hun wortels in een natte bodem staan, terwijl ze de bladeren liever droog houden. Eigenlijk wel jammer, want beide soorten zijn zeer decoratief. Deze plant kunnen we beter gebruiken voor onze vijver en terraria.
Acorus calamus.
Nederlandse benaming: (dwerg) kalmoes.
Verspreiding: Azië en Noord-Amerika.
Milieu: oevers van stilstaande plassen.
In vele boeken zal men de haakjes bij "dwerg" niet plaatsen. Men beschrijft de plant als zijnde een ideale voorgrondplant door zijn formaat: 10 tot 12 cm lange blaadjes, bij een breedte van 2 tot 6 mm. Dit kan kloppen als de plant submers gehouden wordt. Zij zal dit slechts gedurende een zeer korte periode volhouden.
Onder ideale omstandigheden: veel licht, een voedingrijke bodem (klei en turf), een temperatuur van 22 graden Celsius en zeer helder water, kunt u hoogstens enkele weken van de schoonheid van de dwergkalmoes genieten. In die tijd zal hij ook nauwelijks gegroeid zijn. Dit maakt hem nu net zo ideaal voor tentoonstellingsaquaria.
Planten we deze soort aan de rand van de vijver, dan zullen de blaadjes aan een veel sneller tempo uitgroeien tot serieuze rietbladeren van soms wel 1 meter. In uitzonderlijke gevallen zelfs tot 2m lang! Over dwergen kunnen we nu toch niet meer spreken.
De bloeiwijze, waarvan de stengel driekantig is en bestaat uit een kleine staafvormige bloeikolf, dicht bezet met kleine bloempjes, is toch wel spectaculair. Spijtig genoeg zullen wij dit niet kunnen waarnemen in ons aquarium.
De Acorus calamus is winterhard. Een voedselrijke, losse bodem alsmede een zonnige, warme standplaats zijn een vereiste voor een goede groei.
Deze soort is zeer decoratief aan de rand van de vijver. Hou er echter wel rekening mee dat de Calamus zich vermeerdert door uitlopers aan de wortelstok en dit bijna onvermijdelijk tot overwoekering kan leiden. Door regelmatig enkele planten te verwijderen kunt u dit voorkomen en wellicht maakt u een vriend "vijverliefhebber" er gelukkig mee.
Het rizoom(de wortelstok) van de plant kent dan weer enkele andere toepassingen. In de geneeskunde wordt het rizoom gebruikt bij de bereiding van diverse medicamenten. Door zijn
eetlustwekkende en spijsverteringsbevorderende eigenschappen wordt het sap vaak aan maagmedicijnen toegevoegd. Ook bij de fabricage van tandpoeders wordt er wel eens gebruik van gemaakt. Verder ook als smaakversterker voor bier en likeur, drug en potentieverhogend middel.
Besluit: een plant met vele toepassingen, maar...... hou ze buiten het aquarium! Vooral als u echt langere tijd van zijn schoonheid wil genieten. Door de grootschalige kweek van deze planten voor de farmaceutica blijven enkel de overtollige planten voor de aquariumindustrie. Acorus gramineus.
Wordt de vorige soort momenteel minder aangeboden in de aquariumzaken, dan geldt dit voor deze soort des te meer! De naam "dwergkalmoes" is hier wel van toepassing en eigenlijk is enkel deze soort de naam waardig. Maar ja, de literatuur verschilt nu eenmaal van elkaar...
Verspreiding: Oost-Azië tot Japan.
Milieu: oevers van stilstaande wateren en droge graslanden.
Net zoals zijn grote broer, is deze soort niet geschikt voor het aquarium. Bij ideale omstandigheden zal hij het misschien enkele maanden uithouden en slechts zeer traag groeien.
Door zijn taai blad wordt hij wel eens gebruikt in tentoonstellingsaquaria met plantenetende cichliden, waar hij door ontbreken van voldoende licht en een voedselrijke bodem zeer snel ten gronde gaat. Beter is de toepassing in koudwateraquaria en nog veel meer in het paludarium of terrarium met een vochtige bodemgrond.
Momenteel zijn reeds vele kleurvariëteiten verkrijgbaar die vooral worden gebruikt als decoratie van bloemsierstukken.
Ook deze zijn door te droge omstandigheden meestal een kort leven gegund. Ook hier is de meest aangewezen toepassing de rand van de vijver. Let echter wel op. De A.gramineus is slechts beperkt winterhard. Dit wil zeggen dat men tijdens de winterperiode de plant moet toedekken met bladeren.
Besluit: Wel te gebruiken in vivaria maar hou ze liefst buiten aquaria!
Moraal van het verhaal!
Laat u niet verleiden tot de aankoop van de in de handel aangeboden "aquariumplanten" die sowieso al niet bestaan!
Raadpleeg eerst wat literatuur en indien mogelijk sla er verschillende werken op na!
Tentoonstellingsaquaria tonen niet altijd het goede voorbeeld!
U stelt zich nu misschien de vraag hoe het dan komt dat deze planten in de winkel zo verleidelijk mooi zijn, zelfs onder water. Het antwoord is simpel: deze planten staan een, maximaal twee weken in hun aquaria en dan zijn ze verkocht. De problemen beginnen pas bij de trotse eigenaar.
Hoe herkent u nu die land- of moerasplanten?
De bladeren zijn krachtig en ondoorschijnend.
Bladeren en stengel blijven rechtop staan, zelfs na het verwijderen uit water.
De planten zijn vaak behaard, of hebben een opvallende kleur (roos, wit, rood) vooral aan de randen. Wat ongewoon is bij waterplanten.
De naamgeving spreekt boekdelen: onderwater palm, watersanseveria......
Goed informeren is dus de boodschap!!!!